Zgorzel siewek to jedna z najpowszechniejszych i najgroźniejszych chorób atakujących młode rośliny już na etapie kiełkowania i wschodów. Choroba ta prowadzi do masowego zamierania siewek, co skutkuje znacznymi stratami w plonie. Szczególnie niebezpieczna jest fuzaryjna zgorzel siewek, występująca powszechnie w zbożach ozimych, w tym w życie ozimym.
Objawy zgorzeli siewek
Pierwsze objawy zgorzeli siewek pojawiają się tuż po skiełkowaniu nasion. Na szyjce korzeniowej oraz podstawie łodyżki siewek można zauważyć ciemnobrązowe lub czarne plamy, które z czasem się powiększają i prowadzą do przewężenia tkanek. Zainfekowane siewki więdną, żółkną i w końcu obumierają. W przypadku fuzaryjnej zgorzeli, oprócz nekroz na łodydze i korzeniu, często występuje także różowawy nalot grzybni patogenu z rodzaju Fusarium.
Przyczyny choroby
Do najczęstszych patogenów wywołujących zgorzel siewek należą grzyby z rodzajów:
- Fusarium spp. – sprawcy fuzaryjnej zgorzeli siewek,
- Pythium spp.,
- Rhizoctonia solani.
Rozwój choroby jest sprzyjany przez:
- zbyt gęsty wysiew,
- chłodną i wilgotną glebę,
- niewłaściwie dobrane stanowisko,
- brak zaprawiania nasion.
Zgorzel siewek w zbożach ozimych
Szczególnie narażone na fuzaryjną zgorzel siewek są zboża ozime, zwłaszcza żyto. Infekcja następuje tuż po wysiewie, a sprzyjające warunki jesienią (niskie temperatury i duża wilgotność) zwiększają ryzyko porażenia. Zainfekowane rośliny słabo się rozwijają, mają zahamowany wzrost, a ich system korzeniowy jest uszkodzony, co znacząco ogranicza zimotrwałość i późniejsze plonowanie.
Zwalczanie zgorzeli siewek
Skuteczne zwalczanie zgorzeli siewek opiera się na kompleksowym podejściu agrotechnicznym oraz chemicznym. Do podstawowych działań profilaktycznych należą:
- stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego, wolnego od patogenów,
- zaprawianie nasion fungicydami – to podstawowy środek ochrony przed infekcją,
- płodozmian – unikanie monokultury i upraw następczych po zbożach,
- odpowiednie przygotowanie gleby – unikanie zbyt wilgotnych i zlewanych stanowisk.
Preparaty i środki
Na rynku dostępnych jest wiele preparatów na zgorzel siewek, szczególnie do zaprawiania nasion. Do najczęściej stosowanych należą środki zawierające substancje czynne takie jak:
- fludioksonil – np. Madron 50 FS
- tebukonazol,
- metalaksyl-M,
- protiokonazol.
Dobór środka należy dostosować do konkretnej uprawy oraz rodzaju patogenu dominującego w danym rejonie. Środki na zgorzel siewek powinny być stosowane zgodnie z etykietą i zaleceniami producenta, z zachowaniem zasad integrowanej ochrony roślin.
Podsumowanie
Zgorzel siewek to choroba, która może zniweczyć plon już na samym początku wegetacji. Szczególne zagrożenie stanowi fuzaryjna zgorzel siewek w życie ozimym i innych zbożach ozimych. Skuteczna ochrona wymaga zastosowania zdrowego materiału siewnego, zaprawiania nasion oraz odpowiednich praktyk agrotechnicznych. Regularne monitorowanie upraw oraz stosowanie nowoczesnych preparatów na zgorzel siewek pozwala ograniczyć straty i zapewnić zdrowy start roślinom.